ZABIERAM SWOJE ZABAWKI...

2013-07-14 16:22:26

       To fragment dobrze znanego powiedzenia, które przypisuje się dzieciom. Ilustruje ono niedojrzałość reakcji dziecka, które w sytuacji konfliktowej potrafi się jedynie obrazić i "zabierając swoje zabawki  idzie na własne podwórko".

 

       Obserwacja bardzo dorosłych przejawów życia, zarówno publicznego (z politycznym włącznie), jak i prywatnego, pozwala dostrzec, że te  teoretycznie dziecięce reakcje  są również bardzo powszechne wśród dorosłych. Oczywiście różne są zabawki i różne podwórka, ale istotna treść zachowań  niestety taka sama. U ich podłoża są golusieńkie, w nic nie ubrane emocje. W przypadku dziecka jest to naturalne i dlatego w pełni zrozumiałe. Ale właśnie dlatego dzieci trzeba wychowywać. Idzie o to, by dziecko nie tylko rosło fizycznie i dojrzewało biologicznie, ale również  coraz bardziej dojrzewało społecznie, psychicznie i duchowo. Taki jest cel wychowania, którego nie należy mylić z tresurą. Do różnic między tymi dwoma pojęciami wrócę przy innej okazji. Teraz chciałbym skoncentrować się jedynie na tym do czego  przede wszystkim  zmierza wychowanie. Człowiek dojrzały (nie wystarczy dorosły) jest,  moim zdaniem,  głównym celem wychowania.

 

       Dojrzałość nie jest pojęciem jednoznacznym, stąd konieczne są pewne uściślenia. Zwykle mówi się o kilku podstawowych wymiarach dojrzałości. Dojrzałość biologiczną osiąga się w pewnym wieku automatycznie. Wystarczy karmić i trochę zadbać o inne potrzeby z tej sfery dziecka. Dojrzałość biologiczna nie wyróżnia jednak człowieka spośród innych organizmów żywych. Więcej, pewne elementy dojrzałości psychicznej i społecznej można także zaobserwować u innych istot żywych (nawet u owadów). Przejawy tej dojrzałości są jednak u zwierząt przez naturę zaprogramowane; nazywa się to po prostu instynktem. Prawdziwa dojrzałość psychiczna, społeczna i duchowa, możliwa jest tylko u człowieka. U podłoża człowieczej dojrzałości  w tych wymiarach  leży namysł, który zakłada jakąś wiedzę. Wybór, który kieruje się jakimiś kryteriami, jest wreszcie wola realizacji dokonanego wyboru. Taka dojrzałość nie jest z góry zaprogramowana. Tu konieczny jest udział świadomości.

 

       Każdy człowiek jest w pewnym wieku dorosły. Ale dorosłość nie jest synonimem dojrzałości  zwłaszcza psychicznej, społecznej                        i duchowej. Stąd w świecie ludzi dorosłych tak wiele jest niedojrzałych zachowań.

 

       Ludzie dorośli zawierają małżeństwa i tworzą rodziny. Nie znaczy to, że każde małżeństwo i rodzina należą do dojrzałych. Dorośli są nauczycielami i lekarzami, co wcale nie znaczy, że wszyscy nauczyciele, lekarze i przedstawiciele innych, odpowiedzialnych zawodów, są dojrzali. Dorośli wreszcie pełnią ważne funkcje społeczne, kierują dużymi przedsięwzięciami, są politykami i decydują o najważniejszych sprawach kraju, czy regionu. Niestety, to naprawdę nie znaczy, że im wyższe i bardziej odpowiedzialne stanowisko, tym większa dojrzałość. To jest smutne, ale niestety prawdziwe. Zresztą skutki braku dojrzałości  w różnych dziedzinach życia - często odczuwamy, każdy na własnej skórze. Na skórze państwa i narodu też.

 

       Analizując te istotne wymiary dojrzałości, sądzę, że najważniejszy, bo fundamentalny, jest wymiar dojrzałości psychicznej. Nie wyobrażam sobie, by ktoś był naprawdę dojrzały społecznie, nie będąc najpierw dojrzałym psychicznie. Trudno byłoby być  odpowiedzialnym         w jakiejkolwiek, zwłaszcza ważniejszej roli społecznej, bez fundamentu psychicznej dojrzałości. Podobnie jest z dojrzałością duchową. Nie ma wyższych pięter bez solidnego podłoża             i parteru.

 

       Kryteria dojrzałości psychicznej nie są proste i w związku z tym nie do końca czytelne, zwłaszcza na pierwszy rzut oka. Dojrzałość psychiczna na pewno realizuje się w sferze poznawczej człowieka, ale nie mniej ważna, a na pewno trudniejsza, jest sfera emocjonalna. Efektem dojrzałości w sferze poznawczej jest wypracowane i coraz bardziej rozwijane  widzenie świata, ludzi i zdarzeń. Po prostu ukształtowany (co nie znaczy raz na zawsze i do końca wypracowany) światopogląd. Jak już wspomniałem  jeszcze trudniej dojrzale uporządkować świat własnych emocji. Dojrzały emocjonalnie człowiek to taki, który czuje swoje emocje, potrafi je nazwać i w sposób dojrzały kontrolować.

 

       Dojrzałość psychiczna pozwala widzieć człowiekowi daleko i szeroko (niezależnie od ewentualnych wad wzroku). Człowiek dojrzały jest krytyczny i samokrytyczny. Potrafi słuchać i zastanawiać się nad tym, nawet jeżeli nie akceptuje swojego rozmówcy. Uczy się na cudzych i własnych błędach, do których również potrafi się przyznać. Ma szacunek dla innych ludzi, nawet jeżeli nie piastują żadnych stanowisk. Tak rozumiana dojrzałość nie jest stanem raz na zawsze osiągniętym. Jest procesem, który może się toczyć w obydwóch kierunkach  jak wszystko w życiu ludzkim, dopóki trwa życie. Tej dojrzałości nie zdobywa się automatycznie. Nie przychodzi z wiekiem, tytułem naukowym, czy stanowiskiem  niezależnie od tego jak ważne by ono było. Na tę dojrzałość nie ma patentu ani człowiek wierzący, ani niewierzący, ani ten z prawej, ani z lewej strony sceny politycznej.

 

       Dojrzałość to efekt spokojnej, długotrwałej pracy wychowawczej rodziców, którzy nie tyle pouczają, co raczej pokazują dojrzałość. To efekt pracy mądrych nauczycieli, którzy również w bardzo drobnych niekoniecznie akcyjnych działaniach potrafią być cierpliwymi wychowawcami. To bycie z rówieśnikami, które codziennie jest sprawdzianem już zdobytej dojrzałości. To wytrwała praca nad sobą, nawet, gdy z metryki wynika, że ma się już sporo dziesiątek lat. Jest jeszcze wiele czynników kształtujących człowieczą dojrzałość. Każdy ma swój rejestr. Trudno byłoby je wszystkie wymienić.

 

       W różny sposób objawia się dojrzałość w życiu codziennym. Jednym z ważniejszych sprawdzianów tej dojrzałości jest zachowanie człowieka w trudnej sytuacji. Osoba dojrzała psychicznie nie od razu zabiera swoje zabawki i nie od razu ucieka na własne podwórko.

 

                                               

Bogusław Borys

KOMENTARZE

brak komentarzy

DODAJ KOMENTARZ



kod: unas