Trzy tysiące zdjęć dawnego Gdańska dostępnych online

Dziewczynka podziwiająca panoramę Gdańska z tarasu widokowego Bazyliki Mariackiej, statki zacumowane przy nadbrzeżu Motławy, tłum ludzi przy straganach na Targu Rybnym, krajobraz urokliwej Oliwy z wieży na Pachołku – takie widoki można było spotkać na pocztówkach promujących Gdańsk w okresie międzywojennym. To widoki, które przestały istnieć w 1945 r., a zastąpiły je zniszczone budynki. Wówczas na fotografiach utrwalano wielkie zaangażowanie ludzi w odbudowę gdańskich zabytków. Ponad 3000 zdjęć i pocztówek, zdigitalizowanych przez Muzeum Gdańska, dokumentujących historię miasta zostało udostępnionych w otwartych zasobach online.

Pierwszy zbiór liczący 1.600 negatywów czarno-białych 6x6cm (film zwojowy, typ 120) obejmuje kolekcję autorstwa Kazimierza Lelewicza – fotografa związanego z Gdańskiem. Drugą partią jest kolekcja 1459 pocztówek zakupionych przez Muzeum w 2018 r. Kluczem tej kolekcji są polskie wydawnictwa, które w okresie międzywojennym wydawały karty pocztowe z widokami gdańskimi.

Można je oglądać i bezpłatnie pobrać na swój komputer ze strony  http://dziedzictwo-gdansk.pl/

Pocztówki z Gdańska

Na pocztówkach z okresu międzywojennego, głównie z lat 1929-1935, umieszczano widoki Głównego Miasta i znajdujące się tam obiekty – kościoły, zabytkowe kamienice, widoki z wież na panoramę miasta, nadbrzeże Motławy i cumujące statki czy urokliwe widoki Oliwy oraz nadmorskie promenady i domy plażowe. Oprócz Gdańska na kartkach pocztowych widniały również zdjęcia Sopotu i kuracjuszy na plażach.

Odbudowa Gdańska oczami Kazimierza Lelewicza

Kazimierz Lelewicz (ur. 1896 w Lubartowie, zm. 1986 w Gdańsku) był członkiem założycielem Wileńskiego Towarzystwa Miłośników Fotografii, członkiem założycielem Związku Polskich Artystów Fotografików, współzałożycielem Gdańskiego Towarzystwa Fotograficznego, wieloletnim pracownikiem Studium Fotografii na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej. Dlatego też część negatywów dotyczy miejsca pracy autora - Politechniki Gdańskiej. 

- Negatywy Kazimierza Lelewicza ukazują mozolny proces odbudowy miasta po zniszczeniach wojennych począwszy od lat 40. aż po lata 70. zeszłego stulecia. Kadry dokumentują nie tylko architekturę, ale również ludzi zaangażowanych w powstawanie miasta od nowa – mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska.  – Materiały  te stanowią niezwykle ciekawy zbiór do badań i studiów nad powojenną odbudową Gdańska, ale mamy też nadzieję, że udostępnione online będą cieszyć się dużym zainteresowaniem osób nie związanych zawodowo z historią czy architekturą – dodaje.

Negatywy Lelewicza będące w kolekcji Muzeum Gdańska dokumentują miasto zniszczone działaniami wojennymi, jego odbudowę i wielkie zaangażowanie ludności cywilnej oraz nowe budynki powstające w latach 60 i 70-tych. To świetny materiał do zobaczenia jak rozwijał się Gdańsk i powstawały nowe dzielnice. A na obejrzenie całej jego kolekcji 1600 zdjęć najlepiej zarezerwować więcej czasu.

Ponad 10 tys. obiektów do końca 2020 roku

W drugim etapie projektu zostaną zdigitalizowane i również udostępnione publicznie obiekty z kolekcji numizmatów (3500 sztuk) oraz szklane negatywy i diapozytywy z lat 30. i 40. XX w. (51 sztuk).

Liczba pokazywanych online obiektów ma wzrosnąć łącznie do 10 tys. w 2020 r. dzięki dotacji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Funduszu Promocji Kultury w wysokości 101 tys. zł. dla wartego nieco blisko 148,5 tys. zł projektu.

Niezależnie do sieci trafiają również eksponaty muzeum, pamiątki przekazywane przez mieszkańców Gdańska z intencją ich digitalizacji i umieszczeniu w sieci, a także fragmenty wywiadów z mieszkańcami o historii Gdańska, które publikowane są w ramach Gdańskiego Archiwum Historii Mówionej. 

W załączeniu kilka zdjęć oraz informacja prasowa w wersji docx.

Więcej zdjęć udostępniam na:

https://mhmgd-my.sharepoint.com/:f:/g/personal/a_bittner_muzeumgdansk_pl/Et85KOnjqLhIgdOgqHnBLpYBiKkpjat2qjp76YCrnbiOkg?e=eeEl2D

Podpisy do negatywów Kazimierza Lelewicza:

1. Kazimierz Lelewicz na wieży ratusza Głównego Miasta Gdańska / ze zbiorów Muzeum Gdańska
2. Zachodnia elewacja Wielkiej Zbrojowni w Gdańsku - stan powojenny, budynek podczas odbudowy. Fot. Kazimierz Lelewicz / ze zbiorów Muzeum Gdańska
3. Ludzie przy pracy podczas odbudowy sklepienia Wielkiej Zbrojowni w Gdańsku. Fot. Kazimierz Lelewicz / ze zbiorów Muzeum Gdańska
4. Mężczyzna stojący na filarze, pomiędzy dwoma łukami sklepiennymi - ujęcie wykonane podczas prac nad odbudową sklepienia Wielkiej Zbrojowni w Gdańsku. Fot. Kazimierz Lelewicz / ze zbiorów Muzeum Gdańska
5. Fragment drewnianego szalunku pod odbudowę sklepienia Wielkiej Zbrojowni w Gdańsku. Fot. Kazimierz Lelewicz / ze zbiorów Muzeum Gdańska
6. Brama z płaskorzeźbionym tympanonem, znajdującą się za kościołem św. Katarzyny w Gdańsku - widok od strony ulicy Katarzynki. W przejeździe bramy poukładane cegły. W tle, po prawej stronie fragment zniszczonego szczytu kościoła św. Brygidy. Fot. Kazimierz Lelewicz / ze zbiorów Muzeum Gdańska
7. Chłopiec na tle ruin kościoła św. Bartlomieja w Gdańsku - widok na wschodnią i północną ścianę. Fot. Kazimierz Lelewicz / ze zbiorów Muzeum Gdańska
8. Złota Brama w Gdańsku od strony ulicy Długiej. Po lewej stronie widoczne rusztowanie na kamienicach, po prawej fragment odbudowanych kamieniczek. Fot. Kazimierz Lelewicz / ze zbiorów Muzeum Gdańska
9. Pracownicy przy maszynie wykorzystywanej do robót budowlanych podczas odbudowy zrujnowanego Gdańska. Fot. Kazimierz Lelewicz / ze zbiorów Muzeum Gdańska

10.-11. Pracownicy na rusztowaniach wokół filara w Bazylice Mariackiej. Fot. Kazimierz Lelewicz / ze zbiorów Muzeum Gdańska

12. Drewniany szalunek służący do odbudowy sklepienia. Fot. Kazimierz Lelewicz / ze zbiorów Muzeum Gdańska

Podpisy do pocztówek z lat 1929-1935:

1. Platforma widokowa wieży kościoła Mariackiego. Na pierwszym planie dziewczynka w białej sukience i chłopiec po prawej. W tle szeroka panorama miasta w kierunku północno-wschodnim z wieżą kościoła św. Jana i kominem elektrowni na Ołowiance. Pocztówka bez obiegu pocztowego z ołówkowymi zapiskami i datą 25 Juni 34 / ze zbiorów Muzeum Gdańska

2. Widok Wyspy Spichrzów od strony południowo-wschodniej. Na pierwszym planie Motława, Stągwie Mleczne i most zwodzony, po którym przejeżdża tramwaj. W tle widoczne spichlerze Ołowianki. Pocztówka z obiegu pocztowego, 7.8.40 r., wysłane z Wrzeszcza do Gdańska / ze zbiorów Muzeum Gdańska

3. Scenka z Targu Rybnego przy straganach osłoniętych parasolami. Przy nabrzeżu cumują holowniki. W tle Długie Pobrzeże z Żurawiem i po lewej fragment zabudowy Wyspy Spichrzów / ze zbiorów Muzeum Gdańska

4. Fotografia wykonana z mostu Chlebowego. Na rozwidleniu kanału Raduni Dom Młynarza, za nim szczyt Wielkiego Młyna i w tle wieża kościoła św. Katarzyny / ze zbiorów Muzeum Gdańska

5. Fotografia zrobiona z okien kamienicy przy ul. Wały Jagiellońskie (Elisabethwall). Na zdjęciu dworzec kolejowy w Gdańsku z placem, na którym znajduje się postój taksówek i miejsca parkingowe dla podróżnych / ze zbiorów Muzeum Gdańska

6. Widok Oliwy w świetle okna wieży widokowej na Pachołku (Karlsberg). Na pierwszym planie Staw Młyński. Dalej kościół ewangelicki Pojednania Pańskiego. Pocztówka bez obiegu pocztowego, zapisana, datowana 6 Juli 1934 / ze zbiorów Muzeum Gdańska

7. Widok Oliwy w świetle okna wieży widokowej na Pachołku (Karlsberg). Na pierwszym planie Staw Młyński. Dalej kościół ewangelicki Pojednania Pańskiego, w tle rozległe pola / ze zbiorów Muzeum Gdańska

8. Dolina Radości (Freudenthal) nad Potokiem Oliwskim. Jezioro Młyńskie. Pocztówka z obiegu pocztowego 20.7.35 r., wysłana do Kilonii / ze zbiorów Muzeum Gdańska

9. Drewniany dom plażowy na Stogach. Pocztówka z obiegu pocztowego 10.7.34 r., wysłana do Berlina / ze zbiorów Muzeum Gdańska

10. Molo w Sopocie. Na pierwszym planie spacerowicze, w tle dom zdrojowy (Kurhaus), po lewej latarnia morska będąca jednocześnie kominem ciepłowni / ze zbiorów Muzeum Gdańska

11. Widok na sopockie molo z tarasu domu zdrojowego. Na pierwszym planie fontanna w parku zdrojowym / ze zbiorów Muzeum Gdańska

12. Deptak wzdłuż Plaży Północnej z widokiem na klif w Orłowie / ze zbiorów Muzeum Gdańska

13. Nabrzeże Targu Rybnego z zacumowanymi holownikami, z których pierwszy nosi nazwę NEPTUN. Po lewej fragment Ołowianki. Na budynku po prawej, reklama restauracji Otto Jaglinskiego. W tle wieże ratusza, kościoła św. Jana i kościoła Mariackiego. Pocztówka z obiegu pocztowego, bez znaczka, datowana 9.2.37 r. / ze zbiorów Muzeum Gdańska

14. Widok na Motławę z Zielonego Mostu. Po lewej przepływa statek ALWINE RUSS z Hamburga, a po prawej stoi zacumowany przy Wyspie Spichrzów frachtowiec DESDEMONA. W tle, widoczne Długie Pobrzeże z Żurawiem / ze zbiorów Muzeum Gdańska

15. Targ Węglowy z Teatrem Miejskim po modernizacji. Po prawej Wielka Zbrojownia. Na pierwszym planie samochód z gdańską rejestracją, w głębi zaparkowane auta i dystrybutor paliwowy z zegarem. U góry widoczna trakcja tramwajowa / ze zbiorów Muzeum Gdańska

16. Widok z wieży Ratusza Głównego Miasta na Bazylikę Mariacką. Na pierwszym planie carillony / ze zbiorów Muzeum Gdańska

17. Ujęcie kanału Motławy wykonane ze spichlerza na Wyspie Spichrzów. Na Motławie, przy Ołowiance, holownik manewruje dużym statkiem handlowym. Po lewej stronie Długie Pobrzeże z Żurawiem przy którym cumują holowniki. Na deptaku widzimy spacerowiczów. Dalej zacumowany jest statek wycieczkowy, a w tle znajdują się zabudowania Targu Rybnego. Po prawej stronie, oprócz dachów Wyspy Spichrzów, widzimy spichlerze Ołowianki i zabudowania elektrowni miejskiej. Na horyzoncie widoczne są zbiorniki gazowni miejskiej / ze zbiorów Muzeum Gdańska